Özet Ankara Ticaret Borsası Mezbaha İşletmesinde Çevre Yönetim SistemleriUygulamasına göre Ankara İli ve İlçelerinde Çevre Kirliliği Yaratan KimiMezbaha Atıklarının Geri Kazanımı Üzerine Bir AraştırmaBu çalışmanın amacı, mezbahalarda ortaya çıkan yenilemeyen hayvansal yanürünlerin geri kazanımında uluslararası bir standart olan ISO 14001 Çevre YönetimSistemi uygulamasının araştırılmasıdır. Araştırmanın kısıtı olarak ?Kan ve Safra ileBağırsak ve İşkembe İçeriği? değerlendirmeye alınmış; mezbahalardaki süreçbasamaklarından yalnızca kesim noktası üzerinden çalışma yürütülmüş; kesim öncesive kesim sonrası işlemler, çalışmanın konusu dışında tutulmuştur.Araştırma üç aşamalı olarak yürütülmüştür:Birinci aşamada Ankara Ticaret Borsasına bağlı bir mezbahada ISO 14001Çevre Yönetim Sistemi kurulmuş ve bu yolla mezbahanın çevre boyutlarıbelirlenmiştir. İkinci aşamada, belirlenen çevre boyutlarına göre aksiyon planlarıoluşturularak alınması gereken önlemler belirlenmiştir. Üçüncü aşamada Ankara ilive ilçelerinde faaliyette olan onbir adet mezbahada yapılan anket çalışması ilemezbahalarda geri kazanılabilen yenilemeyen hayvansal yan ürünlerin durumubelirlenmiş; belirlenen duruma göre söz konusu ürünlerin işlenmemesindenkaynaklanan kayıplar tahmin edilmiştir.Sonuçta, mezbahalarda ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemininuygulanabileceği; yan ürünlerin değerlendirilmemesi durumunda ortaya çıkabilecekönemli çevresel risklerin olduğu; yalnızca araştırma kapsamında ele alınanyenilemeyen yan ürünlerden kan, safra ile işkembe ve bağırsak içeriğinindeğerlendirilmesi durumunda bile pilot işletmeye 68 108,52 YTL/yıl; Ankara İli veİlçelerine 165 486,36 YTL/yıl; ve son olarak ülke ekonomisine yıllık 4 192 251,88YTL tutarında bir katkı sağlayabileceği belirlenmiştir.