Randa Zelyüt, Filiz
Konya | havuç | virüs | fitoplazma | PCR
Özet: Bu çalışmada Ankara ve Konya illeri havuç ekim alanlarında fitoplazmaların ve virüslerin varlığı ile inokulum kaynakları araştırılmıştır. Havuç ekim alanlarında yoğun olarak bitkinin kök ve yaprak kalitesini etkileyen sararmalara, kızarmalara ve kökler de şekil bozukluklarına neden olabilen fitoplazmalar ile Carrot virus Y (CtVY), Carrot red leaf virus (CtRLV), Carrot red leaf associated virus-RNA (CtRLVaRNA), Carrot mottle virus (CMoV), Carrot torradovirus 1 (CaTV), Carrot yellow leaf virus (CYLV), Carrot thin leaf virus (CTLV) ve Cucumber mosaic virus (CMV) etmenleri konvansiyonel moleküler teknikler kullanılarak araştırılmıştır. Araştırma konusu bölgelerde 2018-2020 yılları arasında peryodik arazi çalışmaları yapılarak, 272 havuç örneği, 19 yabancı ot, 8 havuç tohumu ve 45 böcek örneği toplanmıştır. Toplanan bitki örneklerinden yapılan RT-PCR analizlerinde herhangi bir viral etmen tespit edilememiş bu nedenle fitoplazma enfeksiyonları da araştırmaya dahil edilmiştir. Havuç örneklerinde yaygın olarak 16SrVI-A 'Candidatus Phytoplasma trifolii' ve 16SrI-B 'Aster yellows' altgrupları moleküler olarak ve in vitro/ in silico RFLP kesim analizleri ile belirlenmiştir. Ayrıca fitoplazma inokulum kaynağı olarak tohum, yabancı ot ve vektör böceklerinde 16SrVI ve 16SrI grupları ile bulaşık olduğu tespit edilmiştir. Bu çalışma ile ülkemiz havuç ekim alanlarında ilk defa 16SrVI ve 16SrI gruplarının şiddetli enfeksiyonlara neden olduğu belirlenmiştir. Ayrıca 16SrVI ve 16SrI enfekteli yabancı ot, tohum ve böcek vektörlerden elde edilen bulgular bilgilerimize göre ülke için ilk kayıt niteliği taşımaktadır.